Wat is de oorzaak van hygroscopische zouten
Hygroscopische zouten kunnen zowel in het metselwerk zelf als in de grond voorkomen maar ze kunnen ook ontstaan door chemische reacties in de muur. Ze veroorzaken witte aanslag op de muur en zijn soms ook schadelijk voor de muurafwerking. Er zijn meerdere oorzaken voor hygroscopische zouten aan te wijzen.
Oorzaken van hygroscopische zouten
Er zijn ruwweg twee oorzaken aan te wijzen die een rol spelen bij het ontstaan van een witte aanslag op de muur: zouten die zich in het grondwater bevinden en zouten die reeds in het metselwerk aanwezig zijn.
Oorzaak 1: hygroscopische zouten in het grondwater
In grondwater kunnen hoge concentraties zout (chloriden en nitraten) voorkomen, zeker in gebieden waar veel meststoffen in de grond aanwezig zijn (boerderijen, stallen, enz.) Deze zouten trekken in de muur en door de capillaire werking die dan optreedt, zal de muur steeds meer vocht gaan absorberen. Bij problemen met opstijgend vocht zullen vooral aan de onderzijde van de muur hoge concentraties hygroscopische zouten voorkomen. De uitslag die hierbij op de muur ontstaat is wit van kleur en vaak ontstaat er een witte zoutband (witte streep) over de gehele lengte van de muur.
Oorzaak 2: vocht in het metselwerk
Een van de oorzaken van het ontstaan van hygroscopische zouten is vers metselwerk dat vochtig is geworden. De witte plekken worden veroorzaakt doordat de poriën in de stenen en het voegwerk met vocht verzadigd raken, bijvoorbeeld als gevolg van regen tijdens het metselen van de muur. Tijdens het uitdrogingsproces komen carbonatieprocessen op gang waarbij hygroscopische zouten en kalk worden gevormd die zich op de muur afzetten. De mate van kalkvorming is afhankelijk van het type steen, de vochtigheidsgraad en de gebruikte mortel. De witte plekken op de muur die als gevolg van een vroege kalkuitbloei ontstaan verdwijnen door weersinvloeden in de regel vanzelf.
Vergrijzing / vergrauwing
Op bakstenen muren kan op een bepaald moment een witte of grijze waas ontstaan. Deze aanslag bestaat voornamelijk uit gipsverbindingen. De oorzaak van dit fenomeen is niet geheel duidelijk maar men vermoed dat bepaalde sulfaatverbindingen in het gesteente alsmede de grootte van de poriën een rol spelen. Vergrauwing kan plots optreden en de witte aanslag doet zich vooral voor op plekken die regelmatig in contact komen met regenwater. De waas op de muur is alleen mechanisch te verwijderen (zandstralen of reinigen met een roterende staalborstel) soms in combinatie met een kalkoplosser. Na behandeling moet de muur geïmpregneerd worden.
Voorkomen van hygroscopische zouten
Kalkuitbloei is niet altijd te voorkomen maar er zijn wel een aantal aandachtspunten die tijdens de ruwbouw in aanmerking genomen kunnen worden.
- De stenen en de mortel moeten goed op elkaar afgestemd zijn.
- Tijdens het metselen mag de muur niet nat worden door de regen.
- Er moet voldoende tijd aangehouden worden tussen het metselen en het voegen.
- De stenen moet droog en vorstvrij opgeslagen worden.
- Een goede luchtspouw is belangrijk (zodat de muur goed kan uitdrogen).
- De waterkering moet in orde zijn (voorkomen van opstijgend vocht).
- De overstekken moeten voldoende breed zijn zodat de muur beschermd is tegen regenwater.
- ...